De afgelopen weken heb ik in de VS doorgebracht voor een mooie rondreis door het zuidwesten, ik heb me op zijn zachtst gezegd uitstekend vermaakt en me ondertussen totaal geen zorgen gemaakt over de volatiliteit op de beurzen. Tijdens mijn reis is bijvoorbeeld de euro binnen een paar dagen van 1,10 dollar ongeveer 1,16 dollar waard geworden, een stijging van zo’n vijf procent. Als valuta’s zo volatiel zijn, is het dan eigenlijk wel verstandig om in een andere munt jouw beleggingen te doen dan de euro?
In welke munt je een effect aankoopt, maakt nauwelijks iets uit
Een wisselkoers is niets anders dan de waarde van een munt, uitgedrukt in een andere munt. De waarde van een munt kan veranderen doordat de vraag of het aanbod varieert. Zo kan een Amerikaans bedrijf meer euro’s nodig hebben wanneer het meer grondstoffen uit de eurozone haalt. Deze hogere vraag naar euro’s zorgt er vervolgens voor dat het bedrijf meer dollars moet inwisselen voor een euro. Deze koers is echter een momentopname, wat de markt op dat moment de waarde vindt van een euro en de tegenhanger, de Amerikaanse dollar.
Wanneer je twee beleggingsfondsen vergelijkt, één genoteerd in euro’s die belegt in bedrijven in de S&P500 en één precies gelijk fonds dat echter noteert in dollars. Wanneer je in het eerstgenoemde fonds belegt, zal het fonds jouw euro’s omzetten naar dollars om de Amerikaanse bedrijven in de S&P500 te kunnen kopen. Wanneer je in het laatstgenoemde fonds investeert, ontvangt het fonds van jou dollars en zet deze direct om naar aandelen in de Amerikaanse bedrijven.
Wanneer de waarde van de Amerikaanse bedrijven (genoteerd in dollars) wijzigt, veranderen de koersen van beide fondsen op gelijke wijze. Het in dollars genoteerde fonds wijzigt met hetzelfde percentage als de onderliggende aandelen bij elkaar. Het in euro’s genoteerde fonds wijzigt met hetzelfde percentage als de onderliggende aandelen bij elkaar, maar dan nog gecorrigeerd naar euro’s. De intrinsieke waarde is gelijk, het betreffen dezelfde bedrijven.
Schommelingen van aandelen en valuta’s
Aandelen lijken soms op een schommel te zitten, waar de koersen de ene dag vooruit gaan en de andere dag weer achteruit. Reagerend op bijvoorbeeld onthulde bedrijfsresultaten of een pikante uitspraak van de algemeen directeur tijdens een persconferentie. Op gelijke wijze schommelen wisselkoersen van valuta ook, al zijn de factoren hier anders dan bij bedrijven. Zo is de euro-dollarkoers afhankelijk van de economische verhouding tussen de eurozone en de VS. Hierbij kan je denken aan werkloosheidscijfers of het handelsoverschot. Op korte termijn zijn valutaschommelingen net zo onvoorspelbaar als de aandelenkoersen.
Op één dag kan de in dollars genoteerde S&P500 ETF licht stijgen doordat de waarde van de bedrijven is gestegen, terwijl de in euro’s genoteerde S&P500 ETF iets daalt omdat de waardestijging van de onderliggende bedrijven wordt overtroffen door de stijging van de euro. Op korte termijn kunnen valutaschommelingen je dan ook zeker pijn doen. Op lange termijn komt de waarde van een munt terecht op de intrinsieke waarde en zul je dus niet geraakt worden door valutaschommelingen. De waarde van jouw portefeuille is gelijk aan de waarde van de onderliggende bedrijven. Of deze bedrijven nu in euro’s, dollars of roepies genoteerd zijn. Het enige moment wanneer je blootgesteld staat aan meer valutarisico dan wanneer je belegd bent in welke valuta dan ook, is wanneer je jouw geld wel al hebt omgezet naar de betreffende valuta van het onderliggende effect, maar dat effect nog niet hebt aangekocht. Wanneer je direct na omzetten van je geld de aankoop doet, of wanneer dit automatisch gebeurt, zal het valutarisico hiervoor minimaal zijn.
Het afdekken van valutaschommelingen
Een S&P500 ETF genoteerd in euro’s heeft nog steeds valutarisico, omdat de onderliggende bedrijven in dollars genoteerd staan. Om negatieve (en positieve) effecten van een verandering in de eurodollar wisselkoers te voorkomen, kun je dit valutarisico laten afdekken. Dit afdekken, ook wel hedgen genoemd, komt wel tegen een prijs en kan nog wel eens falen. De prijs voor het afdekken is het mij in ieder geval niet waard, omdat op lange termijn valutaschommelingen uitbalanceren en het afdekken van valutarisico bij aandelen zelfs op korte termijn niet veel van de aandelenschommelingen afhalen of deze juist kunnen versterken wanneer jouw eigen munt volatieler is.
Omdat de fondsen genoteerd in dollars mij meer voordelen bieden, heb ik ervoor gekozen mij niet te beperken tot fondsen genoteerd in euro’s. Het is niet nodig om je te beperken tot eurozone aandelen of ETF’s genoteerd in euro’s om zo je valutarisico te beperken, uiteindelijk heeft dit namelijk geen positief effect op jouw resultaat. Wanneer je het hier niet mee eens bent, hoor ik dat uiteraard gemotiveerd in een reactie.
De informatie in dit stuk reflecteert mijn persoonlijke mening en bevindingen. Als je fouten aantreft of suggesties hebt, hoor ik die graag. Dit is niet bedoeld als beleggings- of belastingadvies of een aansporing tot aankoop van bepaalde effecten. Zie voor meer informatie de disclaimer.
Leuk, Mick. Ik ben benieuwd. Je hebt er in ieder geval een volger van je blog bij!
Hi Mick, nogmaals dank voor je snelle reactie. Het voelt goed om ervoor te gaan; alle risico’s vermijden kan toch niet. Een ander financieel vraagstuk waar ik over na aan het denken ben is het volgende: is het verstandig een huis te kopen? In Nederland zegt de gemiddelde man op de straat volmondig ja. Alle Financial Independence bloggers lijken te beweren dat het een hele slechte investering is. Echter, zij bloggen meestal vanuit Amerikaans perspectief. Als je nog inspiratie zoekt voor een nieuw artikel, zou ik heel benieuwd zijn naar jouw kijk op de Nederlandse situatie. Deze artikels hebben mij wel geprikkeld:
http://jlcollinsnh.com/2013/05/29/why-your-house-is-a-terrible-investment/
http://affordanything.com/2015/11/24/is-renting-better-than-buying-should-i-rent-or-buy/
Hoi Bas,
Jij ook bedankt voor de reactie en de suggesties. Zowel de aantrekkelijkheid van het kopen versus huren als de situatie in Japan zal ik op mijn lijst zetten. Je stipt in ieder geval al een goed punt aan, namelijk dat de woningmarkt in Nederland flink verschilt van die in de VS. Huren is hier relatief duurder, woningmarkt krapper/schever door onder andere het sociale huurstelsel, maar ook voor mij een punt om iets dieper in te duiken.
Mijn mening over het kopen van een huis is in ieder geval wat genuanceerder dan die van de gemiddelde Nederlander, hangt bijvoorbeeld flink af van je persoonlijke (toekomstige) situatie en de plek waar je wilt kopen. Ik zie een huis om in te wonen in ieder geval niet als belegging, ik zou dus niet speculeren op een waardestijging.
Vriendelijke groet,
Mick
Hi Mick en Sam,
Dank voor jullie reacties! Ik was op een lange vakantie, vandaar mijn late reactie, en ben van plan eind deze maand in te gaan stappen. Dit was nog een missend puzzelstukje en nu ik jouw uitleg heb gelezen, Mick, begrijp ik bijna niet dat ik dat eerst niet begreep. Inderdaad, Sam, heb ik nog een valutarisico omdat de onderliggende aandelen in vreemde valuta worden uitgedrukt, maar ook dat is gespreid als je Total International Stock hebt. Mijn zorg was dat ik voor mijn gehele portefeuille een dollar-euro valutarisico zou lopen met de strategie van Mick, maar dat is niet zo.
Ik ga sowieso instappen, maar de casus van Japan baart me soms zorgen. Ook daar leken aandelen op de lange termijn altijd een winnende strategie te zijn tot 1990. Wereldwijd denk ik dat we nog niet aan de potentie van de aandelenmarkten zitten, maar de VS zou ook wel eens zijn piek kunnen hebben bereikt. Mick, volgens mij heb ik hier nog geen artikel over gezien van jou. Neem jij aan dat de aandelenmarkten de komende zeg 30 jaar zullen blijven stijgen?
Ha Bas,
Geen probleem, hoop dat je een mooie vakantie hebt gehad en fijn dat je de reacties kon waarderen!
Japan is inderdaad een treffend voorbeeld waarom wereldwijde spreiding in mijn ogen zo belangrijk is. Het korte antwoord op je vraag is ja, ik verwacht dat aandelen wereldwijd in waarde toenemen over de komende dertig jaar, simpelweg omdat ik verwacht de winsten wereldwijd blijven groeien (bijv. door bevolkingsgroei, technische ontwikkelingen, etc.). Ik sluit niet uit dat een situatie als in Japan in welk land/regio dan ook niet nog een keer of op een andere manier kan voorkomen, maar op wereldwijde schaal wordt dat lastiger door verschillen in economische situaties tussen regio’s. Japan heeft bijvoorbeeld veel last van een relatief oude bevolking en minder spreiding tussen sectoren dan dat wereldwijd het geval is. Hiernaast beleggen veel mensen gespreid doordat ze periodiek geld inleggen, waardoor je ook op verschillende momenten in de tijd instapt, dat verkleint het risico van helemaal op de piek instappen ook weer.
Groet, Mick
Dag Bas,
Ik denk dat je er al bewust van bent, maar voor de zekerheid meld ik het toch: inderdaad zoals Mick uitlegt heb je geen valuta risico van EUR/USD enkel omdat het fonds in USD is genoteerd. Je hebt echter wel valutarisico in VXUS omdat de onderliggende waarden zijn belegd in veel verschillende landen en veel verschillende valuta’s (lijkt me inherent aan een wereld-index, maar er zijn kennelijk ETF’s die alle andere valuta hedgen naar de EUR. De vraag of dit verstandig is wisselen de meningen over. Zie o.a. de discussie)
Hi Mick (en Sam),
Interessante discussie! Dank dat jullie dit zo openbaar hebben uitgewisseld. Zelf denk ik aan dezelfde strategie als jij, Mick, maar het valutarisico is een vraagstuk waar ik nog mee worstel. Wat ik niet goed begrijp is het volgende: VXUS wordt verhandeld in dollars. Als Nederlander koop je deze tracker met euro’s. Is het dan niet zo dat je toch voor je volledige portefeuille een dollar/euro valutarisico loopt, ondanks dat VXUS geen Amerikaanse aandelen bevat?
In andere woorden: als de aandelen in VXUS stijgen, maar de dollar keldert, gaat je rendement verloren omdat al het rendement in Euro’s omgezet moet worden voordat je er iets mee kan kopen. Klopt dit of zie ik iets over het hoofd?
Ik ben benieuwd naar je antwoord.
Groet,
Bas
Hoi Bas,
Dank voor je reactie, mooi dat je de discussie hierboven kunt waarderen! Het valutarisico wordt bepaald door de valuta waarin de onderliggende aandelen genoteerd staan. Als je euro’s hebt, deze omzet naar dollars om een dollar-genoteerd fonds te kopen dat in eurozone aandelen belegt, loop je alleen valutarisico in de periode dat je euro’s naar dollars hebt omgezet tot het moment dat je het fonds hebt aangekocht (dan is de waarde namelijk afhankelijk van de euro-genoteerde aandelen).
Om hier een kort voorbeeld van te geven, stel we hebben twee fondsen die hetzelfde beleggen. Je krijgt 2 dollar voor elke euro. Fonds X staat in euro genoteerd en is 100 euro waard. Fonds Y staat in dollar genoteerd en belegt hetzelfde als fonds X, dus staat op 100*2=200 dollar. Wanneer je een jaar later 3 dollar voor elke euro krijgt en de onderliggende aandelen niet in waarde gewijzigd zijn, is fonds X nog altijd 100 euro waard, maar fonds Y 300 dollar. Wanneer je fonds Y na dat jaar verkoopt, krijg je 100 euro (=300 dollar) terug, waardoor je geen winst noch verlies hebt gemaakt.
In een gelijke situatie als bovenstaand waarbij het rendement op de aandelen 100% is, staat fonds X na een jaar op 200 euro. Omdat je na een jaar 3 dollar voor elke euro krijgt en fonds Y in precies dezelfde aandelen belegt, is fonds Y 3*200=600 dollar waard.
Als je via Morningstar.nl grafieken bekijkt, krijg je het rendement naar euro’s omgerekend te zien. Het Vanguard FTSE All-World UCITS ETF staat bijvoorbeeld in EUR, CHF en GBP genoteerd. In de grafiek komt de vergelijking tussen die drie dan ook op hetzelfde neer:
Hoop dat dit het wat duidelijker maakt!
Groet, Mick
Ha Mick,
Dus als ik het goed begrijp ben je het oneens met de Vanguard studie om je / de Amerikaanse belegger het eigen land/regio zwaarder moet laten wegen dan de marktweging?
Over een lange termijn kunnen valutaschommelingen weliswaar geen significante impact hebben, maar op een vaste moment (einde beleggingshorizon) wel. Maar ik ben later tot het inzicht gekomen dat ik de kans daarop verminder wanneer ik afbouw naar euro obligaties. Dat stelt me weer wat gerust. Tussentijdse valuataschommelingen maken dan niet zo veel meer uit.
Dank iig voor de het sparren!
Hoi Sam,
Klopt, ik zou als Amerikaan de argumenten niet overtuigend genoeg vinden om aandelen uit eigen land te overwegen en het dus net als nu op wereldwijde marktweging houden.
Jij ook dank voor de inhoudelijke discussie, dit is voor mij ook leuk en uitdagend!
Groet, Mick
Ha Mick,
Dank voor je uitgebreide reactie! Eerlijkheidshalve, ik heb van de meeste studies vooral de inleiding en conclusie gelezen. De resultaten gedeelte van de artikelen vind ik lastig te interpreteren en leun daarom vrij veel op de conclusie van de auteurs. Fijn dat ik daarom de artikelen aan jou kan spiegelen! Jij hebt er duidelijk meer oog voor dan ik 🙂
Overigens, met het verdiepen/leren van nieuwe materie is het ook wel lastig om koersvast te blijven. Nieuwe inzichten brengen mijn gekozen strategie vaak in een ander licht. Ik denk dan al snel ‘oh, ik had het toch anders moeten aanpakken’. Dat terwijl ik begrijp dat koersvast beleggen juist een belangrijk succesfactor is bij het passief beleggen. Lastig om die twee zaken te balanceren.
Over je (tegen)argumenten:
– ik had daar niet zo bij stil gestaan. Als je inderdaad niet alleen gespreid inlegt, maar ook gespreid opneemt, dan is het ‘zero game’ argument natuurlijk wel weer veel relevanter. Hoe lang / hoe vaak vermoed jij te gaan opnemen? Mijn beleggingsdoel is een aanvulling op pensioen. Daar kan ik wellicht ook gespreid bij opnemen. Dat beleggingsdoel is overigens niet in steen gegrift. Eigenlijk is het gewoon vermogensopbouw. Waar/wanneer ik het verzilver moet ik maar zien. 🙂
– het afbouwen van aandelen naar obligaties (of andere vaste vastrentende beleggingen) is dus verstandig. Als die ’toevallig’ ook nog in euro’s zijn, dan sla ik twee vliegen in een klap. Ik bouw daarmee ook het valutarisico af. Daar had ik nog niet bij stil gestaan. Dat stelt mij wel wat geruster.
– ik heb de studie van Whiteslaw niet voldoende goed gelezen (het is voor een psycholoog zoals ik vrij taaie literatuur), maar een risicovermindering van 2% klinkt heel wat minder indrukwekkend dan de 80% die ik er uit had gehaald (uit de caption van Figuur 6). Bovendien: als ik mijn dollars afdek die de helft van mijn portfolio beslaan, dan kom ik dus op 1% uit. Dan vind ik het hedgen niet de moeite waard. Ik heb het over het hoofd gezien om de valutavolatiliteit af te zetten tegen de totale volatiliteit.
– Ik had het zo beredeneerd: op de hoogtepunten heeft de euro op 1.6 dollar gestaan en op laagtepunt 0.6. Ik heb een lump sum investering gedaan met een dollarkoers van circa 1.12. Als de dollarkoers bij einde van de beleggingshorizon weer op 1.6 zou staan, dan verdampt circa 1/3 van mijn opgebouwde vermogen. Het is dus niet zo dat als ik 100% hedge, ik dit verschil volledig teniet doe? Het hedgen vangt maar een paar procent van de valutaschommeling op?
– het inbouwen van enige home-bias klinkt nog steeds wel aantrekkelijk. Je bent daar geen kosten aan kwijt. Je levert alleen wat diversificatie in. Maar inderdaad, dat is me ook opgevallen: bijna alle artikelen zijn geschreven vanuit een Amerikaans perspectief (vrij irritant. heb me een ongeluk lopen googlen voor EU perspectief). Wat me niet duidelijk is uit de studies van Vanguard is of zij aanraden om 80% in VS te investeren omdat a) dit de ‘home country’ is van de beoogde lezers van het rapport of of b) zij geloven dat de VS economie het beste is om in te investeren en dat toevallig de home country is van hun lezers. Anders gesteld: zouden Europese beleggers ook voor een meer dan gemiddeld aandeel moeten beleggen in Europa of zouden zij ook 80% ‘moeten’ beleggen in de VS?
Kan jij achterhalen of het advies van de Vanguard studie gebaseerd is op redenering a) de echte home bias, of b) een VS bias? Ik begrijp namelijk dat mensen zoals Warren Buffet en Boggle pleiten om vooral te investeren in VS omdat zij geloven dat dit de sterkste economie ter wereld is (ik ga er dan vanuit dat dat advies ook opgaat voor Europese beleggers). Optie A of B is een groot verschil voor Europese beleggers. Het is het verschil om juist wel of juist niet relatief veel in Europa te beleggen.
Hé Sam,
Bedankt voor je reactie, mooi dat je er wat aan hebt! Ik lees ook vaak alleen de inleiding en conclusie als start, maar soms is het dus handig wat dieper in de conclusies te duiken.
In principe vind ik dat ook het mooie aan wereldwijd gespreid passief beleggen. Je belegt in alles, dus van elke strategie pik je wel een beetje mee. Je hebt niet het nadeel dat je strategie in tegenstelling tot eerder ineens een tijd slechter dan de markt presteert. De alternatieve strategie moet dus erg sterk beredeneerd zijn, wil het mij van mijn huidige filosofie afbrengen. In de meeste gevallen vind ik het (historische/logische) bewijs niet overtuigend genoeg en houd ik vast aan mijn onwetende passieve filosofie.
Het uiteindelijke doel voor mij is financiële onafhankelijkheid, waarbij ik bijvoorbeeld jaarlijks 3% van mijn portefeuille kan opnemen (welke door de resultaten van de beleggingen die opname ook weer goed maakt). Ik heb mijn doel nog niet echt vaststaan, ben relatief jong, pas kort geleden begonnen en nog aardig wat onzekerheden de komende jaren.
Wat jouw situatie betreft, zou je portefeuille bij een EUR/USD koers van 1,60 ongeveer een derde minder waard zijn. Als je tenminste enkel in Amerikaanse bedrijven zou beleggen. Als je naast VTI echter ook voor de helft in VXUS hebt belegd, is je toewijzing aan Amerikaanse aandelen de helft. Daarnaast is het dus niet de verwachting dat over een periode van dertig jaar valutakoersen een betekenisvolle impact hebben, je zult jaren hebben waarin je eigen munt zwak is, maar ook goede jaren. Op de lange termijn is het dus het idee dat de valutakoersen meebewegen met verschillen in koopkracht tussen de betreffende gebieden.
Valutakoersen hebben ook invloed op bedrijven, doordat ze bijvoorbeeld goedkoper kunnen inkopen of hun export minder winstgevend wordt. Voor een Nederlander is het rendement op een Amerikaans aandeel tweeledig; namelijk de koers van het aandeel zelf en de valuta waarin het genoteerd staat. Als je de beweeglijkheid van de valuta afdekt, houd je de beweeglijkheid van het aandeel (en doordat die hoog is, blijft de beweeglijkheid hoog, ook als je afdekt). Bij obligaties is de volatiliteit laag, waardoor de beweeglijkheid van valuta een groter effect heeft en het afdekken hiervan dus ook.
Wat de home bias betreft, is de VS redelijk uniek doordat het een vrij gespreide en grote groep grote beursgenoteerde bedrijven heeft. In de eurozone zijn er minder beursgenoteerde bedrijven en zijn deze minder gespreid over sectoren. Een hoofdreden voor mensen om een home bias te hebben, is simpelweg dat ze zich goed kunnen identificeren met bedrijven uit hun eigen regio. Dat de VS over de afgelopen honderd jaar gegroeid is naar een ontwikkelde markt is natuurlijk geen garantie voor de komende honderd jaar. Kan dus best dat het investeringsklimaat/de economie in de VS het beste zal zijn, maar dat weet iedereen dus zou ook al in de koersen verwerkt moeten zijn. Ik spreid mijn beleggingen liever, ook over de landen waar ik in beleg.
In het Vanguard paper van februari 2014 wordt benadrukt dat de situatie voor beleggers per geval bekeken moet worden, 20% in de VS zou voor een Amerikaan een startpunt kunnen zijn, oplopend tot marktweging (wat mij dus de meest logische start lijkt). Als argumenten tegen spreiding worden met name valutabewegingen (die dus de volatiliteit wat verhoogden) en kosten genoemd, waarvan de eerste dus niet relevant zijn op de lange termijn en de tweede tegenwoordig behoorlijk beperkt zijn. In dat paper van juni 2012 is figuur 10 wel tekenend, voor een Amerikaan staan alle lichten op groen om in de eigen aandelenmarkt te beleggen. Voor de niet-Amerikaan is spreiden naar andere regio’s aantrekkelijker, de casus voor het overwegen van een buitenlandse regio is lastiger. In beide gevallen, zowel voor de niet-Amerikaan als de Amerikaan, vind ik wereldwijde spreiding aan te raden. De argumenten voor het overwegen van een buitenlandse regio vind ik voor beide partijen niet logisch of goed genoeg.
Vriendelijke groet,
Mick
Dag Mick
Afgelopen jaar ben ik, zoals je waarschijnlijk weet, na enige wikken en wegen, ‘all-in’ ingestapt in beleggen. Ik heb hierbij mijn koudwatervrees overwonnen en een lump sum investering in VTI en VTX gedaan. Ik heb hierbij ook het valuta risico voor lief genomen. Mijn beleggingshorizon is ver weg en de valutaschommelingen zijn niet te voorspellen. Het kan negatief uitvallen, maar ook positief. Het is een ‘zero-sum game’.
De afgelopen weken heb ik me echter wat meer verdiept in de materie en heb nu twijfels of de twee bovenstaande redeneringen wel valide zijn. Ik wil daarom delen wat ik te weten ben gekomen en aan jouw mening spiegelen. Overigens, ik heb het over ‘echte’ valutarisico. Dus niet of een fonds in euros’ of dollars is genoteerd. Ik heb inmiddels door dat dat niet uitmaakt :-). Ik heb het over valutarisico die je neemt doordat de onderliggende beleggingen investeren in regio’s met een andere valuta.
Ten eerste, verschillende experts raden aan om wel rekening te houden met valutarisico. Waarom? Zij stellen, dat globaal investeren goed is voor de diversificatie, maar dat je wel rekening moet houden dat je ooit eens je winsten wil verzilveren in de valuta waar je woont / het wil uitgeven. Als je het valutarisico voor lief neemt zijn er twee (extreme) scenario’s denkbaar. De dollar staat om het moment van verzilveren (bijv. pensioenleeftijd) erg sterk. Je pakt hierdoor 30% extra rendement. Daar hoor je natuurlijk niemand over klagen. Of scenario 2: dollar staat erg zwak en je pakt daardoor 30% minder rendement op je totale investering. De vraag is dan: wat vindt je belangrijker, extra rendement pakken of jaren lange opgebouwde vermogensgroei beschermen?
Het argument van ‘zero sum game’ bij de discussie tussen actief of passief beleggen is steekhoudend. Zeker omdat een actieve trader veel transacties maakt waar de plussen en minnen op de lange duur waarschijnlijk tegen elkaar weg vallen. De vraag is echter of dit argument wel steekhoudend is voor valutarisico bij buy-and-hold beleggers. De valutatransacties zijn zeer beperkt (wellicht maar twee; eentje aan het begin bij een lump sum investering en eentje aan het einde bij het verzilveren). De kans is groot bij deze kleine ‘steekproef’ het NIET op 0 uitmiddelt. Bij de verhouding aandelen versus obligaties raadt iedereen ook aan om obligaties de overhand te laten nemen hoe dichter je horizon komt. Dan moet je niet veel risico’s nemen. Het maakt dan niet uit of dat risico bestaat uit marktrisico en/of valutarisico. Je wil om het moment van verzilveren niet door toeval er erg slecht voorstaan, zeker wanneer je niet veel keuze hebt over dit moment (je kan niet jaren wachten totdat het aantrekt).
Ik heb twee manieren gelezen om je te beschermen tegen de valutarisico: bewust home bias inbouwen en hedgen.
Ondanks dat diversificeren een verstandig streven is, raden verschillende experts aan om hierin niet door te schieten. Zeker als je rekening houdt met dat je uiteindelijk de winsten in 1 valuta wil uitgeven. Bewust enige home bias inbouwen in je portfolio is daarom gezond. Zo raadt een studie van Vanguard aan dat Amerikaanse beleggers maar 20% in niet-dollar regio’s moeten investeren, ondanks dat deze markt circa 50% van de totale markt in beslag neemt. Kortom, je moet niet geheel markt gewogen je portfolio opbouwen. Zie Vanguard (feb 2014). Zijdelings ook Vanguard (2012)
Andere studies raden aan om (een gedeelte) te hedgen. Zoals ik het begreep (ik volg het niet helemaal), kan het hedgen van je beleggingen zowel positief als negatief uitvallen. Als je echter 50% van je beleggingen hedged, dan neemt je valuatarisco al met 80% af. Een flinke risico vermindering voor maar de helft van de prijs van hedgen. Over dat laatste: kosten die het rendement drukken zijn natuurlijk niet fijn. Maar als dit op het totaal rendement relatief klein is, terwijl het effect (risicovermindering) groot is, dan is het wellicht alsnog een slimme keuze. Ook hier weer: dat is immers ook de functie van obligaties. Zie bijv. de studie van Whitelaw (2016) en Vanguard (sept 2014).
Hoe kijk jij aan tegen de bovenstaande argumenten/studies en wat is voor jou de reden om het valutarisico voor lief te nemen? Ik ben benieuwd 🙂
Bronnen:
Whitelaw, 2016: http://pages.stern.nyu.edu/~rwhitela/papers/IWM16MarApr_HedgeOfLeastRegret.pdf
Vanguard, sept 2014: https://personal.vanguard.com/pdf/ISGCMC.pdf
Vanguard, feb 2014: https://www.vanguard.com/pdf/ISGGEB.pdf
Vanguard, 2012: https://pressroom.vanguard.com/nonindexed/6.26.2012_The_Role_of_Home_Bias.pdf
Ha Sam,
Dank voor je uitgebreide reactie! Goed dat je je blijft inlezen en je af en toe jouw portefeuille en gedachten opnieuw tegen het licht houdt. Zorg overigens dat je je filosofie goed noteert, zodat je in slechte tijden op de beurs makkelijker aan je strategie kunt vasthouden.
Je hebt een goed punt dat je het geld dat je nu belegd hebt, ook weer een keer zult uitgeven. In mijn geval beleg ik om financiele onafhankelijkheid te bereiken, ik wil dus van mijn portefeuille kunnen leven. In dat geval zal ik dus bijvoorbeeld jaarlijks een onttrekking doen uit de portefeuille. Er zullen dan inderdaad jaren zijn dat de euro hoog staat, maar ook jaren zijn dat de euro laag staat. Dat is echter alleen relevant als je naar de korte termijn kijkt. In het stuk waar ik in mijn reactie op Christophe naar refereer, wordt getoond hoe de valuta op de lange termijn meebewegen met de koopkracht. Ook wordt in dat stuk het effect van valuta-afdekking op aandelen en obligaties getoond. Door de hoge volatiliteit van aandelen is het effect bij aandelen een stuk kleiner dan bij obligaties.
Mochten jouw beleggingen echt een einddoel hebben, waarbij je dus inderdaad een eenmalige verkoop doet aan het eind van je horizon, kan het inderdaad verstandig zijn te hedgen. Of zoals je zelf al zegt, het marktrisico af te bouwen. Omdat aandelen net als valuta erg volatiel zijn, zou ik dan ruim voor het einde van de horizon mijn vast renderende deel van de portefeuille verhogen. Mijn vastrenderende beleggingen wil ik relatief stabiel hebben, dus ook nu al heb ik daar een soort ‘home bias’ in door deposito’s aan te kopen.
Houd er bij de meeste onderzoeken over valutarisico rekening mee dat ze uit het perspectief van de Amerikaan zijn geschreven. Zoals in het stuk van Whitelaw ook vermeld wordt, zijn Amerikaanse staatsobligaties de klassieke veilige haven in de stormen van de aandelenmarkt en ja, die zijn natuurlijk in de Amerikaanse dollar genoteerd. De dollar zou hierdoor sterker staan wanneer de markten slecht gaan, wat het rendement dus wat verbeterd (en zo de neerwaartse volatiliteit vermindert). Het is dan ook logisch dat figuur 5 in de Vanguard studie uit september 2014 laat zien dat het afdekken van buitenlandse safe-haven valuta de beweeglijkheid niet vermindert. Voor een Nederlandse belegger zou dat in ieder geval al betekenen om de Amerikaanse aandelenmarkt niet te hedgen. Blijft dan niet een al te groot deel van de portefeuille over waar hedgen wel interessant kan zijn.
Uit het perspectief van de Amerikaan zijn de meeste buitenlandse valuta minder sterk, dus is een grotere toewijzing aan de eigen valuta (die dus sterk is als de financiele markten wankelen) effectiever voor het verminderen van de volatiliteit. Over de afgelopen veertig jaar is de Amerikaanse aandelenmarkt ook relatief sterk gegroeid, waardoor een hoge toewijzing aan Amerikaanse aandelen ook logisch lijkt. Of de Amerikaanse economie en valuta over de komende veertig jaar even sterk zijn als over de afgelopen veertig jaar, wie zal het weten. Naar verwachting bewegen valuta op de lange termijn dus mee met de verschillen in koopkracht en heeft de afdekking van valuta geen effect op het rendement (zoals ook in de appendix van Whitelaw geconcludeerd wordt).
Uit dat stuk van Whitelaw heb je zoals ik zie ook die strategie van 50% van het valutarisico afdekken gehaald, wat 80% volatiliteitsvermindering zou zijn. In die figuur 6 zie je echter dat de (ik denk jaarlijkse?) volatiliteit voor niet-afgedekt op 19% en voor geheel-afgedekt op 16,5% uitkomt. Ga je dat verschil merken? Met 50% afdekking kom je op ongeveer 17% volatiliteit uit, wat dus 2% van de totale 2,5% daling van volatiliteit bij volledige afdekking is (2/2,5*100=80%). Dus 80% van het effect van valutakoersen op de volatiliteit van aandelen wordt bij 50% afdekken verminderd ten opzichte van volledig afdekken, de totale volatiliteit blijft nog altijd stevig. Bovendien is dit dus vanuit het perspectief van de Amerikaan en over een specifieke periode in een specifiek deel van de markt. Niet breed genoeg voor mij om mijn strategie op aan te passen. Overigens heb ik nog niet echt goede onderzoeken gevonden die ingaan op het valutarisico/hedgen voor een belegger in de eurozone. Volatiliteit en rendementen zijn flink variabel over verschillende periodes, dus vind het lastig om op één periode mijn conclusies te baseren.
Ik neem valutarisico dus voor lief bij mijn aandelen omdat het op de lange termijn geen effect op het rendement lijkt te hebben, het afdekken van valutarisico wel kosten en tegenpartijrisico met zich meebrengt (hoewel de kosten zeker bij de huidige rentestanden laag zijn) en het lastig uit te voeren is doordat je op toekomstige valutabewegingen in moet spelen. Bovendien is de vermindering van de volatiliteit relatief klein. Aandelen blijven erg volatiel. Gehedgde fondsen hebben hiernaast vaak hogere beheerskosten, zijn minder gespreid en minder efficiënt qua dividendlek. Praktisch verwacht ik dus dat het afdekken van valutarisico moeilijk en kostbaar is. Een home bias vind ik niet wenselijk doordat de eurozone een relatief klein deel van de wereldwijde marktkapitalisatie beslaat, hierdoor moet je al heel flink gaan overwegen om het valutarisico iets te verminderen.
Hoop dat dit aardig antwoord op je punten geeft. Hoor het graag als je nog ergens over twijfelt of iets tegenin te brengen hebt!
Groet, Mick
Hey Mick,
Hopelijk heb je een leuke vakantie achter de rug! Bedankt voor je reactie, de studie in de link ziet er heel erg interessant uit.
Vriendelijke groet,
Christophe
Hey Mick,
Interessant stuk!
Ook al lijkt het inderdaad op de langere termijn niet zo heel veel uit te maken (maar zie toch mijn opmerking helemaal onderaan), wilde ik even zeker zijn of ik de werking van ETF’en in vreemde munten goed begrepen heb.
Nemen we als voorbeeld de Vanguard FTSE Japan UCITS ETF (ticker VJPN/VDJP).
Op de factsheet (www.vanguard.nl) lees ik dat je dit fonds op verschillende beurzen kan kopen: Londen (in GBP & USD), Zwitserland (CHF) en Euronext (Amsterdam?, in EUR uiteraard). Anderzijds is de base currency van deze ETF de USD. Stel dan dat ik, als Belg/Nederlander, het fonds op Euronext aankoop.
1) Als ik je uitleg hierboven goed begrepen heb, worden mijn euro’s omgezet in dollars waarmee deelbewijzen van het fonds gekocht worden, die op hun beurt worden omgezet in de Japanse yen zodat de onderliggende Japanse aandelen kunnen worden aangekocht. Klinkt omslachtig, niet?
2) Als ik de ETF op Euronext aankoop, hoe gebeurt de omzetting in vreemde valuta eigenlijk? Ik vermoed dat dit volledig automatisch loopt. Hoe snel gebeurt dit, ben ik quasi onmiddellijk blootgesteld aan de yen? Gebeurt dit kostenloos, of zit dat dan verwerkt in de TER van het fonds?
3) Vanaf de aankoop van deze ETF wordt mijn rendement bepaald door de prestatie van de Japanse aandelen in de bewuste index én door de wisselkoers EUR/yen, correct?
Je vermeldt nog dat je fondsen in dollars aankoopt. Betaal je dan geen 2 keer commissieloon bij de broker: 1-maal als je euro’s omzet naar dollars en een 2e keer als je met die dollars fondsaandelen koopt?
In het voorbeeld hierboven zou je dan maar één keer betalen en toch blootgesteld zijn aan de yen, of zie ik dat verkeerd?
Wat je laatste opmerking betreft over het wisselkoersrisico op de langere termijn, kan ik je zeker het volgende artikel aanraden:
http://www.dualmomentum.net/2015/06/dual-momentum-for-non-us-investors.html
Ik onthoud daaruit vooral dat het belangrijk is om te diversifiëren en zich dus bloot te stellen aan verschillende valuta.
Kijk vooral eens naar de grafiek met oa de JPY/USD wisselkoers sinds 1971: een Japanse belegger die toen uitsluitend in USD belegde in een buy en hold strategie zal het vast niet met je eens zijn dat er geen langetermijn effect is…
Een vriendelijke groet,
Christophe
Hé Christophe,
Dank voor je reactie (en excuus voor de late reactie van mijn kant, ik was een weekje op vakantie). Ik zal je vragen hieronder afgaan.
De ETF in jouw voorbeeld belegt in Japanse aandelen en doet dus in Japanse yen haar aankopen. In principe doet het fonds geen onnodige valutaconversies, dit zou alleen onnodige kosten opleveren. Wanneer jij de ETF in euro’s aan de Amsterdamse beurs koopt, zet de ETF de euro’s om in yen om de aandelen te kopen. De base currency is niet heel relevant, anders dan dat het fonds in die valuta bijvoorbeeld de boekhouding en de rapportage in het jaarverslag doet (overigens wel vaak de valuta waarin dividend wordt uitgekeerd door het fonds).
Als je van die Japanse ETF in euro’s stukken koopt, koop je deze van een persoon of partij die ze op dat moment in bezit heeft. Het is dus enkel de valuta waarin die transactie tussen jou en die verkopende partij gedaan wordt, de ETF hoeft hier geen actie voor te ondernemen. Het creation/redemption proces waarmee een ETF haar stukken op de markt brengt of juist van de markt haalt, is wat lastig om zo in een reactie uit te leggen. Maar de ETF ontvangt dus enkel geld wanneer het nieuwe stukken naar de beurs brengt en hoeft dus alleen op dat moment valuta om te zetten, wat vanwege de schaalgrootte dus efficiënt kan. Je bent dus inderdaad direct in JPY belegt wanneer je de ETF aankoopt en als je je rendement in euro’s bekijkt, is dit inderdaad beïnvloed door zowel de valutaschommelingen van de yen ten opzicht van de euro en de prestaties van de Japanse aandelen.
Ik koop mijn ETF’s inderdaad in dollars aan, met name omdat ik dan zeer goedkope fondsen met grote spreiding kan aankopen. Dit maakt de iets hogere transactiekosten bij aanvang na een aantal jaar al goed. In euro’s de ETF’s aankopen zou mijn voorkeur hebben, ik ontvang mijn salaris immers ook in euro’s, dus dat scheelt weer transactiekosten en is wat eenvoudiger.
Japan is zeker een treffend voorbeeld, alleen naar de stijging van de wisselkoers kijken is echter niet voldoende. Sinds die tijd is de Japanse aandelenmarkt bijvoorbeeld sterk gedaald (ruim twintig jaar heeft het geduurd om weer boven de piek van eind jaren ’80 te komen, als je enkel in Japanse aandelen belegd was). Een andere link die ik je zou aanraden, is pagina 17-27 van dit stuk. Als je daar figuur 6 op pagina 20 bekijkt, zie je dat over de lange termijn de verschillen in valutakoersen meebewegen met de verschillen in koopkracht.
Groet, Mick