Een veelgehoord punt van kritiek op indexbeleggen is dat het een enorme vlucht heeft genomen en hierdoor wellicht te groot zou worden. Dit zou vervolgens de efficiëntie van de markt aantasten wat tot gevolg heeft dat prijzen van aandelen verkeerd vastgesteld worden of er meer bubbels zouden ontstaan. Is dit punt terecht, kan indexbeleggen inderdaad te groot worden? Kunnen actieve beleggers de markt makkelijker verslaan als meer mensen indexbeleggen?
Actief versus passief
Allereerst is het interessant te zien hoeveel euro’s in de aandelenmarkt nu daadwerkelijk passief belegd zijn. Volgens Vanguard hadden indexfondsen eind 2013 slechts 14% van de aandelenmarkt en maar 3% van de obligatiemarkt in bezit. Veruit het grootste deel van de markt wordt nog actief belegd. (1)
Indexbeleggers krijgen het rendement van de markt. De overige actieve beleggers zullen hierdoor gezamenlijk ook het rendement van de markt moeten behalen. Door hoge kosten zullen de actieve beleggers het als groep gemiddeld slechter doen dan de indexbeleggers die een goedkope manier van beleggen kennen. Om als actieve belegger te slagen, zul je dus naast het verslaan van de markt, ook de hogere kosten moeten verslaan. Doordat de actieve beleggingsmarkt gedomineerd wordt door grote institutionele beleggers en de verliezers de markt verlaten, zal het lastig zijn om consistent de markt te verslaan.
Marktefficiëntie in gevaar?
De markt heeft geen grote hoeveelheid actieve handel nodig, zeker niet nu er steeds meer handelaren in millisecondes prijsverschillen uitbuiten op een aantal cijfers achter de komma. Liquiditeit is een stuk beter dan het vroeger was, ondanks de opmars van het indexbeleggen.
Minder efficiëntie betekent overigens niet dat het makkelijker is te slagen met een actieve strategie. De SPIVA scorecards die de prestaties van actieve beleggingsfondsen vergelijken met benchmarks laten dat al jaar in jaar uit zien. Waar opkomende markten vaak als minder efficiënt genoemd worden ten opzichte van ontwikkelde markten, scoren de actieve beleggingsfondsen daar alsnog erg slecht. (2)
Lagere efficiëntie, dat zich bijvoorbeeld laat zien in grotere spreads (verschil tussen de koop- en verkoopkoers), zorgt er bovendien voor dat transactiekosten hoger zijn. En laat het nu net de actieve beleggers zijn die voor hun streven naar een hoger rendement relatief vaak moeten aan- en verkopen.
Onthoud ook dat aan de andere kant van jouw transactie een tegenpartij zit; er kan maar één partij winnen. De winst van de ene actieve belegger gaat ten koste van de andere actieve belegger. Als er meer indexbeleggers zijn, wordt het lastiger voor de actieve beleggers om winst te maken. Er zijn immers ook minder slachtoffers om van te profiteren. Bovendien zullen de succesvolle actieve beleggers het laatste de markt verlaten en zal de concurrentie dus juist eerder groter worden naarmate meer mensen naar passief indexbeleggen overstappen.
Ik ben dus niet bang dat het indexbeleggen een te groot deel van de markt inneemt. De mens zal altijd de drang behouden om de andere te willen verslaan. Het blijft ook maar duidelijk worden dat de gemiddelde belegger met de laatste trends blijft meegaan en actieve beleggingskeuzes maakt. Mocht het indexbeleggen zo groot worden dat er inefficiënties bestaan, zullen de grote institutionele partijen dit uitbuiten tot er nauwelijks winstmarge meer over is.
Actieve handel is onder andere belangrijk om de juiste prijzen te bepalen en kosten laag te houden. Op basis van het huidige marktaandeel van de indexbeleggers, is er echter nauwelijks reden tot enige zorgen. Tot op heden geeft indexbeleggen je alleen maar een eenvoudige, goedkope en vrij zekere kans op het marktrendement.
De informatie in dit stuk reflecteert mijn persoonlijke mening en bevindingen. Als je fouten aantreft of suggesties hebt, hoor ik die graag. Dit is niet bedoeld als beleggings- of belastingadvies of een aansporing tot aankoop van bepaalde effecten. Zie voor meer informatie de disclaimer.
Hi Mick,
Bedankt voor de uitgebreide uitleg over het risico dat (al dan niet) kan ontstaan wanneer er geld van actieve naar passieve fondsen stroomt.
De titel van dit artikel klinkt voor mij echter iets breder. Wat ik me afvraag is wat er gebeurt als iedereen die nu nog niet actief belegt, ook gaat indexbeleggen.
Met andere woorden, kan er een risico ontstaan wanneer er kapitaal dat anders als (bijvoorbeeld) spaargeld was vastgelegd allemaal naar passieve fondsen stroomt?
Het gevolg waar ik bang voor ben is dat door de toenemende vraag naar indexfondsen, de onderliggende waarde van de aandelen toeneemt (er is immers meer vraag naar die aandelen), terwijl de resultaten van de bedrijven in de index gelijk blijven.
Dit risico lijkt me kleiner bij actief beheerde fondsen, omdat daar minder snel geinvesteerd zal worden in een aandeel wat is overgewaardeerd.
Hoi Floris,
Dank voor de interessante vraag. Ik denk dat het scenario dat je schetst inderdaad een risico is, maar niet een hele grote. Als al het spaargeld voortaan in aandelen belegd zal worden, neemt de prijs van die aandelen toe en daalt het verwachte rendement. Aandelen houden echter nog steeds dezelfde risico’s, dus het rendement zal dan niet meer passen bij het risico, waardoor mensen weer zullen uitstappen en de risico-rendementsverhouding weer herstelt.
Dat scenario kan dus zeker pijnlijk zijn, maar ik acht het niet erg waarschijnlijk dat het percentage van het geld dat in aandelen belegd wordt sterk stijgt. Het percentage van mensen die in de aandelenmarkt belegt, fluctueert niet heel sterk. Zie bijvoorbeeld hier, in de VS, een land waar relatief veel mensen beleggen, fluctueert dat percentage sinds 1998 tussen 52 en 67%. Wat opvalt is dat veel mensen beleggen na periodes van sterk rendement en weer uitstappen na/tijdens slechtere tijden op de beurs.
Of je dit risico weg kunt nemen en toch in aandelen belegd blijven, lijkt me niet mogelijk. Afhankelijk van de strategie van het actieve fonds kan het inderdaad relatief slechter gewaardeerde aandelen selecteren, maar ook die zullen hoger geprijsd zijn als iedereen zijn spaargeld in aandelen stopt. Als je toch die kant op wilt, zou je eventueel een indexfonds kunnen kiezen dat in value (waarde) aandelen belegt. Op die manier zijn je kosten lager en loop je geen risico dat je kunt wegnemen door meer te spreiden.
Ik hoor het graag als je nog vragen of een andere visie hierop hebt.
Vriendelijke groet,
Mick